Yeşil Çay

Yesil Cay by Atay B.

Yesil cay 4000 yili askin suredir Cin’de tuketilmekte. Hakkinda yazilan ilk kitap 1191 yilinda Zen kesisi Myoan Eisai (yada Yeisei)’nin Kissa Yojoki – Cay Kitabi’dir. Eisai Cin’den ulkesi Japonya’ya donerken aklinda ve yaninda cayi getirmistir. Kitabinda cayin vucut ve zihine faydalarina deginir. Kekremsi tadin kalbi guclendirdigini ve vucudu hastaliklardan korudugunu yazar. Yillar sonra kimyasi arastirilan yesil cay Eisai’nin cikarimlarini dogrular.

Cayin dogusu ve yayilmasi ile ilgili hikayeler soyledir:

“Çıkışı ile ilgili bazı efsaneler mevcuttur ancak en çok karşılaştığımız eski imparatorlardan Shen Nung ile ilgilidir. Sanata çok düşkün Shen Nung aynı zamanda bir bilim adamıdır. Ordularının hasta olmaması için suyu sürekli kaynatarak içilmesini emreden imparator, gene bir gün su kaynarken rüzgar ile birlikte içine düşen bir çay yaprağı sayesinde çay içeceği ile tanışır. İmparator çok ilgisini çeken bu kahverengi içeceğin aynı zamanda dinçlik vererek ordusunun dayanıklılığını arttırdığını görür ve bundan sonra yavaş yavaş yayılmaya başlar. “

“Çinli Budist rahip Yeisei çayın meditasyon üzerindeki etkilerini gördükten sonra ilk çay tohumlarını Japonya’ya getirmiştir. Bunun sebebi çayın meditasyon sırasında zihin için gerekli olan hem dinçlik hem de dinginlik halini yaratmasıdır. Çay daha sonra keşişler ve Zen rahipleri tarafından Japonya’ya yayılır. Çin ve Japon kültürünün, birbirinden farklı şekilde çayın hazırlanışı ve sunumu üzerinde çok önemli etkileri olmuştur.”

Yesil cay bu aralar thermogenic yag yakici etkisi ve sakinlestirici L-theanine icerigi yuzunden tekrar el ustunde tutulmaya baslandi. Kulaktan kulaga yayilan zayiflama recetelerinde yesil caydan kutsal iksir gibi bahsedilir. Genelde “ya tutarsa” tarzi sacmaliklar iceren bu recetelerde tutarli, gercek konulardan biri herhalde yesil cay …

Yesil cay nedir?
Basit sekliyle, bildigimiz cayin (Camellia Sinensis) oksidasyon ugramadan, kavrulup hizla kurutulmus seklidir. Icinde bulunan cok onemli bir polyphenol olan EGCG (epigallocatechin gallate) antioksidan deposudur. Siyah cay kadar olmasada kafein icerir. Salinan kafein miktari demleme sicakligi ve suresi ile artis gosterir.

Turkiye’de satilan yesil caylarin cinslerini uzerine yazilmadigi icin bilemiyorum fakat dunya uzerinde binlerce yesil cay cesidi var. Cinliler ve Japonlar caylari yetistirdikleri bolgelere gore ve bolgelerdeki tapinak, dag, tepe isimleriyle adlandiriyorlar. 3ncu yesil cay merkezi ise Sri Lanka (bildigimiz Ceylon)… Ozellikle tavsiye edilen cesitler sunlardir : Matcha, Sencha, Gyokuro, Kabusecha, Bancha, Genmaicha, Hojicha, Kukicha, Konacha

Nasil demlenir?
Turkiye’de yesil cay piyasaya sunus seklinden oturu buyuk cogunlukla posetlerde tuketiliyor. Marketlerde yaprak yesil caylarda mevcut. Poset icin de yaprak cay icin de demleme sekli ayni.. Uzerinde yazan ve genel olarak bilinen seklin aksine yesil cay ilik suyla demlenir. Yapilmasi gereken kaynamis suyu iki kap ile birbiri arasinda aktararak ılıtmak ve bu suya cayi demlemektir. Ugrasamayacak olanlar basitce kaynar su ile oda sicakligindaki suyu yariyariya karistirarak da demleyebilir. Bardaklara ongorulen dozaj 1 poset iken demliklerde bir – iki fiske (bas parmak ile isaret parmagi arasinda tutulabilecek miktarda) yaprak cay yeterlidir.

Cok bilinmeyen bir diger konu ise demlenen yesil cayin tekrar demlenerek icilebilmesidir. Hatta demlenen yesil caydan maksimum faydalanmak, tum antioksidanin salinimini saglamak icin bircok demleme yapmak iyi olur. Yapilan demlemeler sonrasinda eger iyi yapraklar kullanildiysa kalan acilmis ve sismis yapraklar kıyılarak salatalarla tuketilebilir.

Faydalari
- Kanser hucrelerinin gelisimini engeller
- Kalp hastaliklari ve kalp krizi riskini dusurur
- LDL kolestrolu dusurur ve metabolizmayi hizlandirir
- Yag yakimini tetikler
- Dis eti problemlerini cozer ve onler
- Theanine icerigi ile sakinlestirir
- Topikal uygulamalarda cilt lekelerini giderir

Yukaridaki faydalar kismina su da eklenebilir: Yaz aylarinda sicak servisin yanisira soguk olarak hazirlandiginda tek basina susuzluk giderici ve ferahlatici bir etkisi var. Bu ozelligi ozellikle sekersiz icildiginde daha belirgin olarak ortaya cikiyor.

Ben yesil cayi icmeye ogleden sonra basliyorum. Ilik su ile yaptigim demlemelerle bir posetten (malesef posetten) 3 bardak iciyorum. Genel de sade tercih ediyorum. Aksamlari ise yaseminli yaprak yesil cay demliyorum.

Siyah cayin demlik demlik tuketildigi, kulturun bir parcasi oldugu Turkiye’de yesil cay, “cay”dan cok “bitki cayi” olarak goruluyor. Yanlis demlendigi icin olusan acimsi, kekremsi tadi insanlari kendinden kacirsa da icerken ve uzun donemde vaadettigi yararlari ile gercekten sihirli bir icecek.

“Her ilac iyilestirebilecegi hastaligin ilacidir ama cay her seyin ilacidir.” Chen Zang

Bu yazi 24.06.2010 tarihinde Atay B. Logs'da yayinlanmistir.